Nachtangst bij kinderen

Waarom schreeuwt mijn zoon vaak tijdens zijn slaap?

“Dat kan verschillende redenen hebben. Zo denk ik al snel aan een nachtmerrie of een nachtangst. Een nachtmerrie hoef ik denk ik niet uit te leggen, die heeft iedereen weleens, maar een nachtangst is wat anders.”

“Je kind ligt dan gewoon lekker te slapen als hij opeens begint te huilen, te gillen of te schreeuwen en overstuur is. Ook kan het zijn dat hij zwetend rechtop gaat zitten, gaat lopen of zelfs agressief wordt. Omdat je kind zijn ogen meestal open heeft, lijkt het alsof hij wakker is. Maar als je tegen hem praat of hem aanraakt, dan reageert hij niet.”

“Ik kan me voorstellen dat dit er voor ouders eng uitziet. Gelukkig is een nachtangst onschuldig, het kan dus geen kwaad voor het kind. De volgende ochtend herinnert hij het zich ook niet meer.”

Maar wat is het dan?

“Nachtangst komt voor in het eerste deel van de nacht (de avond), binnen één tot drie uur na het in slaap vallen. Het speelt zich af in de diepere fase van de non-remslaap (de fase vóór de remslaap). Hierdoor is je kind in een diepe slaap en heeft hij zelf niet door dat hij angst heeft in bed. De precieze oorzaak is niet bekend, maar sommige wetenschappers vermoeden dat het komt doordat de overgang naar de diepe slaap niet goed verloopt.”

“Een nachtmerrie vindt overigens plaats in de fase van de remslaap. Hierbij bewegen je ogen steeds onder je oogleden, terwijl bepaalde gebeurtenissen worden opgeslagen in het langetermijngeheugen. Het is ook de fase van het emotioneel herstel. Vandaar dat je kunt gaan dromen en soms nachtmerries hebt.”

Wat kun je als ouder doen als je kind een nachtangst heeft?

“Eigenlijk kun je niet veel meer doen dan er gewoon voor hem te zijn. Probeer hem in ieder geval niet wakker te maken, want een kind met nachtangst heeft geen idee waarom hij zo bang is. Ondertussen schiet hij bij het plotseling wakker worden direct in de emoties die bij zijn stress horen en dat maakt zijn nachtangst alleen maar erger.”

“Blijf daarom bij hem en zorg dat de omgeving veilig is, zodat hij zich niet kan bezeren. Fluister verder troostende woorden. Soms kun je hem ook zachtjes even aanraken. Maar bij sommige kinderen werkt dat eerder averechts, waardoor ze zich juist gaan verweren.”

Heb je nog meer tips?

“Ja. Vaak zie je dat nachtangst rond hetzelfde tijdstip plaatsvindt. Dit kun je doorbreken door een week lang een logboek bij te houden met de tijdstippen waarop je kindje in slaap is gevallen en wanneer de nachtangst heeft plaatsgevonden. Zie je daar een patroon in, dan kun je overwegen je kindje vijftien tot dertig minuten voor het tijdstip van de nachtangst voorzichtig wakker te maken.”

“Hij hoeft zich alleen maar even om te draaien, dat is al genoeg. Zo onderbreek je zijn slaapcyclus, waardoor je kunt voorkomen dat hij een nachtangstaanval krijgt. Doe dit wel bij regelmatige nachtangst en houd het enige tijd vol om het patroon echt te doorbreken.”

Heeft nachtangst eigenlijk iets te maken met stress?

“Dat zou kunnen. Soms zie je ook dat er slaapgebrek, koorts, periodes van emotionele spanning of stress mee gepaard gaan. Toch is het voor de algemene slaapkwaliteit wel handig om eventuele spanningen en stress overdag zoveel mogelijk te vermijden.”

“Zorg daarom voor voldoende rustmomenten als je gedurende de dag verschillende activiteiten met je kind onderneemt. Bespreek verder ook dingen met hem. Bijvoorbeeld wat hij op de opvang of school heeft meegemaakt. Soms zit je kindje in een ontwikkelsprong die veel spanning met zich mee kan brengen.”

“Door erover te praten, kun je zorgen dat die spanning iets afneemt. Bouw de dag bovendien rustig af. Op een scherm vlak voor bedtijd is niet handig, want hierdoor komt een kind juist niet in zijn rustfase.”

“En wat ook goed is om te doen: let erop dat je kind niet oververmoeid is. Als hij overdag geen dutjes meer doet, dan zou ik aanraden je kind niet te laat naar bed te brengen. Oververmoeidheid kan aanleiding geven tot nachtangst en dat wil je natuurlijk voorkomen.”

Bij welke kinderen komt nachtangst het meest voor?

“Ieder kind kan een nachtangst ontwikkelen. Het komt meestal voor in de leeftijd van anderhalf tot twaalf jaar. Zo’n 3 tot 7 procent van de kinderen heeft er last van. Het grootste deel daarvan is jongen.”

En wat als de nachtangsten al maanden duren?

“Op zich is het niet gek als een nachtangst meerdere maanden duurt. Maar heeft je kind er langer dan drie maanden achtereen last van? Dan zou ik verder kijken en met je kind naar de huisarts of een gespecialiseerd slaapcentrum gaan.”

Overgenomen uit een artikel van NU.nl op 6 februari 2023