Spring naar content

Beter in beweging

Dit is wat er in je hersenen gebeurt als je slaapt

Wat gebeurt er precies in onze hersenen als we slapen? Heel veel, zeggen slaapexperts. Er bestaan diverse theorieën over welke functie die hersenactiviteit heeft. Een goede nachtrust zorgt er in ieder geval voor dat we overdag beter presteren.

Je gaat ’s nachts een aantal slaapfases door waar verschillende hersenactiviteit bij hoort, zegt slaap- en angstcoach Mark Schadenberg. “In de eerste fase neemt de hersenactiviteit af. Dit duurt ongeveer vijf tot twintig minuten. Daarna volgt de lichte slaap, je hersenen nemen op dat moment nog geluid waar. Als je in deze fase wakker wordt, heb je vaak het idee dat je nog niet geslapen hebt.” Pas in slaapfase drie, de diepe slaap, is je lichaam rustig en worden je hersenen juist weer enorm actief.

Annemarie Luik, slaaponderzoeker aan het Erasmus MC, legt uit dat onze hersenactiviteit gemeten kan worden via elektroden op de hoofdhuid. “Zo krijg je een soort golfpatroon te zien. Maar die golven verschillen van elkaar door de nacht heen. In diepe slaap zijn het hoge trage golven. In de REM-slaap (Rapid Eye Movement) zie je weer kleine snelle golfjes die meer lijken op de golven als we wakker zijn.”

Informatie opslaan in de juiste laatjes

Over de reden van de hersenactiviteit in onze slaap bestaan verschillende theorieën, zegt Luik. Een van de functies is het afvoeren van afvalstoffen van het brein. “Maar we verwerken bijvoorbeeld ook de dag als we slapen. Ook gebeurt er een stukje geheugenopslag in onze slaap.” Het geheugen wordt als het ware georganiseerd doordat ons brein ’s nachts alle gegevens die we overdag opdoen verwerkt en de informatie in de juiste laatjes weet op te bergen.

“Veel onbelangrijke informatie zal worden vergeten. Dit is nodig omdat je anders volloopt en niets meer kan onthouden.”

Mark Schadenberg, slaap- en angstcoach

Zo wordt alle kennis die je niet nodig hebt er ook uitgefilterd, zegt Schadenberg. “Veel onbelangrijke informatie zal worden vergeten. Dit is nodig omdat je anders overdag volloopt en je niets meer kan onthouden.” Ook vindt in je REM-slaap het emotionele herstel plaats. Alle complexe verbindingen gecontroleerd en hersteld, eigenlijk een soort APK van het brein. “Dit herstel geeft je overzicht en zo kun je dus weer beter dingen onthouden. En hierdoor kunnen we overdag soms ook ineens verbanden leggen.”

Ga naar de huisarts

Een goede nachtrust zorgt er dus voor dat we overdag beter kunnen nadenken en presteren. Maar worden onze hersenen dan nooit moe van al die activiteit overdag én ’s nachts? Vergelijk het met andere organen in ons lichaam, zegt Luik, die hoeven ook niet uit te rusten. “Ons hart werkt gelukkig ook gewoon door, hetzelfde geldt voor de hersenen. Die hoeven nooit te stoppen om uit te rusten, zo zijn ze gemaakt.”

Ook als je een nacht niet goed slaapt, kun je overdag vaak nog best prima functioneren. Luik: “Eén slechte nacht heeft niet direct gevolgen voor onze gezondheid, van af en toe een paar ook niet. Maar als het slechte slapen je leven gaat beïnvloeden, dan wordt het een probleem. Ga dan alsjeblieft naar de huisarts. Mensen vinden slaap helaas vaak niet snel belangrijk genoeg om mee naar een arts te gaan. Maar het is zonde om ermee rond te blijven lopen. Psychische hulp helpt je vaak al een heel eind op weg.”

Het gaat ook om de kwaliteit van slaap

Je kunt er vrij gemakkelijk achterkomen of je genoeg slaapt. Word je niet uitgerust wakker of echt alleen door de wekker en gaat overdag alles moeizamer? Dan is de kans groot dat je te kort hebt geslapen. Luik: ” Maar je ziet ook bij mensen die lange tijd niet goed slapen dat ze minder goed kunnen worden in het beoordelen van hun slaap en functioneren. Net als mensen die gedronken hebben zichzelf overschatten op de weg.”

“Heb je goed geslapen en was de kwaliteit van je slaap goed, dan zal je in de ochtend fit en uitgerust wakker worden.”

Mark Schadenberg, slaap-en angstcoach

Ook Schadenberg gelooft dat je lichaam het antwoord heel goed zelf kan geven. “Heb je goed geslapen en was de kwaliteit van je slaap goed, dan zal je in de ochtend fit en uitgerust wakker worden. Slaap je te kort of niet goed, dan zal je moe en versuft zijn. Je humeur is dan waarschijnlijk ook niet al te best en heb je het idee dat je jezelf door de dag heen moet slepen.”

Zowel Luik als Schadenberg zeggen: het gaat niet alleen om de lengte van je nachtrust, maar ook om de kwaliteit ervan. Schadenberg: “Ik zie veel mensen in mijn coachingspraktijk die wel aan het aantal uur komen maar die toch niet goed herstellen omdat de slaapkwaliteit slecht is.” ” Slaap je acht uur lang, maar ben je bij wijze van spreken elke vijf minuten wakker geworden, dan heb je wel lang maar niet goed geslapen”, zegt Luik.

Moeite met slapen? Vier tips voor een betere nachtrust

Zorg voor goede basisomstandigheden

Heel veel dingen hebben invloed op je nachtrust. Luik: “Maar er zijn wel een aantal simpele randvoorwaarden die altijd helpen. Maak het goed donker in je slaapkamer en stil. Al zal dat nu lastig gaan als je de ramen open wil houden vanwege het warme weer. Dan kunnen oordoppen goed helpen.” Temperatuur speelt ook een grote rol. Dat zegt ook Schadenberg. “Zorg voor een kamertemperatuur van tussen de 15 en 18 graden.” Maar kijk ook eens kritisch naar je bed. Lig je comfortabel en kun je gemakkelijk je warmte kwijt?

Verminder stress overdag

Schadenberg laat weten dat je ’s nachts beter slaapt als je overdag minder prikkels te verwerken krijgt. “Onze hersenen lopen over van de informatie. We krijgen nu meer prikkels in een jaar dan vroeger tijdens de hele middeleeuwen.” Plan wat vaker meer tijd voor jezelf in, doe dingen die je leuk vindt om te doen. Want piekeren en stress liggen op de loer. En als je slechter in je vel komt te zitten, slaap je minder goed, zegt Luik. “Dat versterkt elkaar ook: als je minder goed slaapt, ga je je mentaal steeds slechter voelen.”

“Je lichaam houdt enorm van regelmaat. Als je een slaaproutine creëert, weet je lijf wat er gaat komen.”

Annemarie Luik, slaaponderzoeker

Creëer een slaaproutine

Stress minderen lukt ook door een ritme te creëren. “Je lichaam houdt enorm van regelmaat. Als je een slaaproutine creëert, weet je lijf wat er gaat komen”, zegt Luik. Ga op een vast tijdstip naar bed, sta ’s ochtends op hetzelfde uur op en eet op vaste tijden. Dan raakt je biologische klok niet ontregeld. En zet de avondroutine al een uur voor je gaat slapen in, tipt Schadenberg: “Ik adviseer mensen de 20/20/20-methode. Het eerste blok staat voor twintig minuten alles klaarmaken voor de nacht en klaarzetten voor de volgende ochtend. Daarna een blok persoonlijke verzorging en het laatste blok ontspanning.” Zorg er dan ook voor dat je geen telefoon, tv of iPad meer binnen handbereik hebt.

Focus niet te veel op het slapen

Slaap je niet goed? Probeer daar dan niet teveel op te focussen. Als je de tijd ziet wegtikken, dan helpt in jezelf herhalen ‘Ik moet nu slapen’ averechts. Blijf ook niet naar de wekker staren, die kun je beter omdraaien, zegt Luik. “De stress van het moeten slapen maar niet kunnen, moet je niet met je bed gaan associëren. Dat moet een ontspannen plek blijven. Dus ga er even uit als je gaat liggen piekeren. Je kunt ook altijd even een lijstje maken met dingen waar je je morgen wel weer druk om gaat maken, ’s nachts kun je daar meestal toch niets meer aan doen.”

Artikel overgenomen uit Nu.nl

Laat een reactie achter